Thứ Hai, 4 tháng 6, 2018

Ý kiến về Dự thảo luật đặc khu kinh tế

Ts Tô Văn Trường
TMT: Dư luận xã hội đang nóng về Dự thảo Luật đặc khu kinh tế, có rất nhiều ý kiến khác nhau. Chúng tôi  xin đăng ý kiến của Ts Tô Văn Trường trả lời phỏng vấn Thời báo Tài chính Việt Nam (nguồn: Bauxite Việt Nam).

TS. Tô Văn Trường tr li phng vn Thi báo Tài chính VN v d tho lut đc khu kinh tế

Câu 1. Xin ông cho biết quan đim ca mình v vn đ thành lp đc khu kinh tế ti Vit Nam?
Tr li: Khái nim đc khu kinh tế VN, thc ra không phi là mi, nhưng vn có tác dng lôi kéo ca nó nếu làm đúng, chn đúng, th chế đúng. Cách đây 20 năm, khi Hng Công sát nhp li Trung Quc, gii đu tư Hng Công rt hoang mang mun tìm nơi thay thế. Lúc đó, đã có mt s chuyên gia tham mưu cho Chính ph lp đc khu kinh tế cho VN nhưng b rào cn v an ninh.
Đc khu kinh tế là mô hình thu hút đu tư nước ngoài có hiu qu các nước chưa có nn kinh tế th trường, thiếu kh năng qun lý, thiếu vn đu tư, thiếu th trường tiêu th sn phm, đc bit thiếu kh năng phát trin các công ngh sn xut tiên tiến có kh năng cnh tranh ln (v công ngh) trên th trường quc tế. Tuy nhiên, các ưu thế ca mô hình đc khu kinh tế ch thích hp phát huy tác dng các nước có cơ chế qun lý hành chính bao cp như các nước XHCN thi kỳ nhng năm 1980 vi các nhà đu tư có nn sn xut tiên tiến vượt tri như M, Nht mà th trường tiêu th rng ln.

Ngày nay, mô hình đc khu kinh tế ít phát huy tác dng vì các hình thc đu tư FDI t nhiu nước mi công nghip hóa (Trung Quc, Nht, Hàn, Singapore…) phát trin ph biến và linh hot hơn, hơn na th trường tiêu th hin nay có s cnh tranh mnh rt cn s thay đi công ngh nhanh (Ví d hãng sn xut đin thoi di đng Nokia trước đây chiếm lĩnh th trường ln đã sơ xut trong phát trin công ngh lin b phá sn bi các hãng Samsung, Aple, Oppo…). Công ngh in nh hóa cht biến mt do nh s… Vì vy, trong bi cnh biến đng chính tr phc tp hin nay không th bo đm rng các nhà đu tư vào đc khu kinh tế hin ti đang có uy tín có kh năng phát huy, duy trì đu tư và phát trin lâu dài nên nhiu nhà kinh tế cho rng lp đc khu kinh tế hin nay là không còn thích hp.
Chun b d lut đc khu kinh tế VN chưa kcác lý l thiếu cơ s khoa hc và đc bit mâu thun vi thc tin. Chưa thy lut có chế tài nào v công ngh. Ch tch Quc hi Kim Ngân li vin dn B Chính tr đã quyết ri thì Quc hi phi làm lut là vi hiến, vì theo Hiến pháp, Quc hi là cơ quan quyn lc cao nht ca nhà nước. Thm chí, ông Phó Ch tch Quc hi Uông Chu Lưu nói "va làm va rút kinh nghim" thì qu là nguy him, vì không th th nghim c vn mnh quc gia. Các bài hc v ch trương đu tư tr giá quá đt Dung Qut, Văn Phong, Bauxite Tây Nguyên, Nhân Hi, Chân Mây, Phú Yên, v.v. chưa đ rút kinh nghim hay sao? Đng nghĩ Tàu “dò đá qua sông” mà mình bt chước va làm, va sa. Hin nay, ta không có cơ chế kim soát quyn lc. y ban kim tra trung ương Đng liu có quyn vào đc khu kinh tế không, khi th trường toàn b là chế đ tô gii? Đy mi chính là nhng vn đ cn cân nhc b sung trước khi quyết đnh. V Formosa có thi hn 50 năm nhưng “úm ba la” thành 70 năm bây gi vn cãi nhau vượt thm quyn Th tướng hay hay chính Th tướng cho phép.
Câu 2. Theo Điu 33 ca d tho lut đơn v hành chính- kinh tế đc bit, Ch tch đc khu được cho người nước ngoài thuê đt 70 năm và đc bit 99 năm nếu được Th tướng đng ý. Bên cnh đó, giá cho thuê bin ca Vit Nam hin cũng rt thp, khong 7 triu đng/ha năm. Khi hình thành 3 đc khu kinh tế như d tho lut, nếu không điu chnh s tht thu và mt bin vì có th hiu là được khai thác c mt bin, ct nước và đáy bin. Quan đim ca ông v vn đ này là gì?
Tr li:  Nếu đc khu kinh tế ch trương thu hút các nhà đu tư công ngh cao thì h không cn phi ưu đãi cho thuê đt dài hn đến 70 năm. Ch nhng người có ý đ “ly đt, di dân” mi đòi hi đến 99 năm.
Đc khu kinh tế là đ dn dt nn kinh tế đi lên hin đi, mà không thy nói công ngh cao, đào to nhân lc... mà li nói đa c, casino! Nếu không có chiến lược, tính toán c th, không có phn bin thm đnh khoa hc khách quan thì là cơ hi cho các quan tham, các “Vũ Nhôm, Út trc” thâu tóm hết đt đai cu kết vi các nhà đu tư phương Bc đ li gánh n cho dân, cho nước.
Thuế thuê bin VN rt thp 7 triu đng/ha năm, khi thành đc khu kinh tế  nếu không điu chnh s tht thu và mt bin vì có th hiu là được khai thác c mt bin, ct nước và đáy bin. Ta mi nghĩ đc thù ưu tiên này n din hp nhưng khi gii quyết nó li phi nhìn tng th. Vit Nam chưa đ trí lc và mc căn bnh tư duy đến đâu, làm đến đó. 
Vi cơ chế qun lý nhà nước thiếu chế tài minh bch trong lut đt đai ca Vit Nam hin nay không đ kh năng gii quyết tranh chp và hu qu mâu thun trong chuyn đi và s dng đt đai (các v kin xung đt kéo dài gia Doanh nghip và dân Hà Đông, Đng Tâm (Hà Ni), ti Đà Nng, Th Thiêm (Tp HCM), và nhiu nơi khác chng t Lut đt đai vi điu 62 cho thuê đt 50 năm vn còn rt nhiu vn đ bt cp làm phát sinh nhng vn đ trm trng v kinh tế, n đnh chính tr,… chưa gii quyết được. Vì vy, vic cho thuê đt dài hơn 50 năm, đc bit cho nhà đu tư nước ngoài thuê cn phi có s điu chnh/thay đi nhiu điu khon ca Lut đt đai cht ch phù hp hơn.
Trong điu kin biến đng chính tr khu vc có xu thế din biến phc tp căng thng c v quân s liên quan đến Bin Đông thì vic cho thuê đt các đa đim và vùng bin nhy cm là không thuyết phc v bo đm an ninh. Vì vy, cn có s kho sát nghiên cu thng nht gia các cơ quan nhà nước v An ninh quân s, v Lut, v Tài nguyên & môi trường, v Kinh tế,… đ b sung vào lut đc khu nhng điu kin kim soát an ninh ch quyn toàn vn lãnh th, giá thuê đt và bin vi điu kin, chế tài cn thiết bo đm không gây ô nhim,… cht ch hơn, ch chp nhn được theo các điu lut, thông l quc tế.
Câu 3. Theo Điu 43 ca d tho, thuế được ưu đãi rt thp. Va thp (10%), li được min thuế 4 năm, gim thuế 50% trong 9 năm tiếp, ch có đu tư bt đng sn là chu thuế 17%, cũng không có thuế nhp khu hàng hóa đu tư. Điu 40 min thuế thu nhp cá nhân trong 5 năm và gim 50% sau đó.  Có nhiu ý kiến cho rng, vi quá nhiu ưu đãi như vy thì chính quyn các đc khu s không có ngun thu, không có ngân sách đ hot đng, ngân sách s b tht thoát? Ông có bình lun gì v vn đ này?
Tr li
Câu hi này rt đúng trng tâm. D tho lut có nhng cái by v thuế và ngân sách dn đến tình trng phá sn ca chính quyn các đc khu đ nhà đu tư nước ngoài tha h vùng vy khuynh loát.
Khi làm đc khu kinh tế cn xác đnh rõ thu hút công ngh cao, tài chính. Còn casino thì không cn nhng khu bin đp như vy. Du lch thì không cn đc khu. Vy Vit Nam đã xác đnh khách hàng (tc là nhng nhà đu tư) là ai? Ly gì đ đm bo là các tp đoàn công ngh cao, tài chính s vào?  Ti sao h li vào đây? Có gì đc sc thu hút h?
Các nhà đu tư có thin chí h không cn phi các ưu đãi như điu 40 và 43 nói trên. Điu h cn nht là chính sách thông thoáng, cơ chế rõ ràng, minh bch, không có nhũng nhiu, cơ s h tng và ngun nhân lc ti ch đáp ng được yêu cu ca nhà đu tư. Phía Vit Nam cn công ngh ngun và cao, thân thin vi môi trường, t l s dng ngun nhân lc đa phương cao và kết ni vi các doanh nghip trong nước, nht là công ngh ph tr có sc lan ta rng trong c nước và khu vc.
Như đã phân tích v điu kin bt buc quan trng nht ca Đc khu kinh tế (Câu hi 1) và nhng bt cp trong Lut đt đai hin hành ca Vit Nam (Câu hi 2), nhng biến đng khó lường v chính tr và kinh tế trong khu vc nên vic xác đnh các mc thuế cn được Chính ph giao các cơ quan chuyên môn và tham kho, thuê tư vn các nước khác xây dng các lun c v mc thuế, cũng như các chế tài cn thiết v điu chnh thuế, cũng như chế tài v trách nhim ca chính quyn đc khu mt cách cht ch hơn.
Dư lun xã hi lo ngi là đúng vì c 3 đc khu kinh tế đu rt đp, rt đc bit, mà không thy nhà nước nêu nhng nhà đu tư văn minh, h s các nhà đu tư đến t nước đang là mi đe do ca VN và s lo lng đó cho thy dân mt nim tin vào b máy qun lý nhà nước.
Câu 4. Điu 39 ca d tho lut cũng quy đnh, đc khu được quyn bi chi không vượt quá 70% ngân sách thu. Như vy phi đi vay đ chi, có th đưa đến tình trng mt kh năng tr n? Quan đim ca ông v vn đ này như thế nào?
Tr li
Đây va là k h va u trĩ trong tư duy qun tr kinh tế. Vì thc cht điu 39 này là cho quyn đc khu được ly ngân sách nhà nước không quá 70% đ bù vào. Chính ph phi có lun c v quyn bi chi ngân sách ca chính quyn đc khu, đc bit là phi xây dng được quy chế minh bch và chế tài v kim tra, kim soát công khai thu chi và phát hin x lý kp thi nhng sai phm trong thu chi ngân sách. 
Tng vn đu tư 1.300.000.000.000.000 (1,3 triu t đng) chưa k s còn đi vn, chưa rõ s ly đâu, trong khi ngân sách thu không đ chi, đang còn n như chúa chm. Nếu da vào ngun tài chính ca Trung Quc thì trên thế gii và ngay c Vit Nam đã quá nhiu bài hc nhãn tin v “tin mt tt mang” nht là Vân Đn, Bc Vân Phong kế cn hay tim cn vi “đường lưỡi bò” ca Trung Quc.
Ngoài ra, xin lưu ý D tho Lut “Khon 3 Điu 7 khi tranh chp gia các nhà đu tư liên quan đến hot đng đu tư kinh doanh ti đc khu, trong đó có ít nht mt bên là nhà đu tư nước ngoài còn có th được gii quyết ti Tòa án nước ngoài, tr tranh chp thuc thm quyn gii quyết riêng bit ca Tòa án Vit Nam theo quy đnh ca pháp lut v t tng dân s.”  Th hi có v lãnh đo VN nào, li chp nhn cho tòa án quc gia khác xét x công dân mình khi s vic xy ra trên lãnh th ca quc gia mình?
Câu 5. Ông có cho rng cn xem xét li d tho lut này, chưa nên thông qua ti kỳ hp Quc hi ln này? Xin ông cho biết lý do?
Tr li
Theo tôi biết, cui nhng năm 80 đu nhng năm 90, ông Võ Văn Kit rt mun có đc khu kinh tế. Nhiu người khác cũng có mong muốn đó, thm chí Ch nhim Văn phòng Hi đng B trưởng lúc đó còn được c đi kho sát nhiu nơi, trong đó có c Subic ca Philippines. Nơi được chọn đ hình thành đc khu là Phú Quc. Đc khu mun thành công phi biến nó như mt quc gia trong quc gia, Phú Quc đáp ng yêu cu đó nhưng vì nhiu l, ý tưởng đó không được chp nhn.
Đến nay, mi th đã thay đi, mô hình đc khu kinh tế bây gi đã tr thành lc hu, bi l các đc khu này s mang li li ích cho dân, cho nước bé hơn nhiu so vi nhng cái hi mà nó đem li. Vic thành lp đc khu theo kiu “ch đnh thu” sau đó mi đ ra lut là không chp nhn được, th hin rõ s “len li” ca nhóm li ích vào vic xây dng chính sách và lut pháp ca nhà nước.
Trong bi cnh kinh tế thương mi toàn cu hin nay, nhiu nước không còn quan tâm đến các đc khu kinh tế vì đã lc hu. Nếu cn làm đc khu kinh tế đ có chính sách đc bit thu hút đâu tư thì cn tháo cho c nước, đ ni lc dân tc bt dy, sc mnh đó mnh hơn và bn vng hơn là nhà đu tư t bên ngoài.
Cn xem xét, b sung hoàn chnh, ph biến rng rãi trong các gii chuyên môn và nhân dân v d tho lut này. Chưa nên ly ý kiến thông qua tai kỳ hp quc hi ln này bi nhng vn đ bt cp như đã nêu phn phân tích nói trên.
Tiếp ni truyn thng "dng nước và gi nước" ca tin nhân, nh li căn dn ca Hoàng đế Trn Nhân Tông "mt tc đt ca tin nhân cũng không được đ lt vào tay k khác". Vic này, đã tr thành phép th phân hoá rt nng n t trên xung dưới. Không cn thn, vic này s thành mt khng hong xã hi. Chưa có s kin nào mà thu hút s quan tâm ca công lun như hin nay. Vì sao trên mng dy lên mt làn sóng phn đi rt mnh m ca nhiu người có lương tri? An ninh ca đt nước là vn đ sng còn, sai mt ly, đi mt dm, không th đem ra đánh bc. Nếu điu này chưa được cân nhc đy đ, nht là v các gii pháp đi phó vi s "phát trin khó lường" ca tình hình do hot đng và mưu đ sâu him ca Bc Kinh thì nht thiết không ra Lut này.
B máy hin nay vi nhng cán b chúng ta hin có (vi nhng yếu kém hin hin nhng v trí quan trng nht), có đ sc qun lý đc khu vi tt c tính phc tp và nhng ri ro ca nó đ đt được nhng cái li d kiến và tránh cái hi d kiến không? Riêng đi vi câu hi này thì câu tr li ca tôi là KHÔNG.
Mà yếu t này không đm bo thì tt c mi d kiến tt đp s ch là mong mun vin vông và tt c nguy cơ s tr thành hin thc trong mt sm, mt chiu.
Tôi tin rng ban lãnh đo đng đã bàn, nhưng tôi cũng tin chc rng mt khi nghe được nhng ý kiến phn bin t mi phía, nht là nhng ý kiến sôi sc ca toàn dân, chc chn ban lãnh đo, trước hết là B Chính tr s có điu kin cân nhc k lưỡng hơn. Đó là cách làm vic tt, nên phát huy, trong điu kin mt đng lãnh đo và cm quyn.
Hoãn vic thông qua d lut đc khu kinh tế ch có tt, không có gì xu.
T.V.T.
Ông Tô Văn Trường gi BVN


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét