TƯỞNG NHỚ DANH NHÂN NGUYỄN TRƯỜNG TỘ

                                                                                                                                    Triết Giang

          Vào dịp kỷ niệm 145 năm ngày mất của danh nhân Công giáo Phaolô Nguyễn Trường Tộ (1830-1871), một số trí thức Hà Nội tổ chức một chuyến đi về quê thắp hương tưởng nhớ ông. Đặc biệt, giám đốc Trung tâm văn hóa Minh Triết Nguyễn Khắc Mai đã nhiều lần bày tỏ ước muốn mà nay mới thực hiện được. Bản thân tôi cũng đã có bài nghiên cứu về tư duy đổi mới và tư tưởng triết học của ông được đăng trong hai tập kỷ yếu Khoa học tư duy từ những hướng tiếp cận khác nhau và Nguyễn Trường Tộ hôm qua và hôm nay. Cuốn sau, do đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp - giám mục giáo phận Vinh chủ biên và nhà xuất bản Tri Thức ấn hành.

          Chúng tôi khởi hành từ Hà Nội rất sớm, vợ chồng nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai- PGS.TS Trần Thị Băng Thanh còn chuẩn bị lẵng hoa và nến từ thủ đô đưa vào. Tôi đã liên hệ với đức cha Phaolô nên ngài thỉnh thoảng lại gọi điện hỏi thăm xe đã đến đâu. Tới sân tòa giám mục, đức cha Phaolô đã ra tận cổng đón khách. Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai – người đã viết bức tâm thư gửi giáo phận Vinh trước ngày vì môi trường 7-8-2016 rất được dư luận quan tâm, muốn đi dâng hương ngay nhưng đức cha Phaolô nói, cứ nghỉ ngơi chút ít, ăn cơm xong, ngài đích thân đưa đi. Nán đợi mấy vị như PGS. Phạm Khiêm Ích, TS. Nguyễn Xuân Diện, lương y Phạm Cao Sơn… đang đi sau. Lương y Phạm Cao Sơn mang vào hơn 100 kg thuốc bổ và thuốc chữa bệnh để giúp đỡ giáo phận Vinh nên nhờ đức cha gọi mấy thầy đến để nghe hướng dẫn sử dụng. Khi đoàn đã đến đủ, chúng tôi được đức cha mời đến quán Lam Hồng, một quán cà phê trong khuôn viên tòa giám mục - nơi trao đổi công việc của ngài với các cộng sự hàng ngày. Quán nhỏ, làm toàn bằng tre, lá. Xung quanh vang tiếng chim hót từ các bụi cây cảnh. Bữa ăn rất thịnh soạn và trang trọng quanh câu chuyện thân tình giữa chủ và khách. Một người đề nghị nói chuyện ngay với đức cha nhưng ngài cho rằng cứ nghỉ trưa đi rồi gặp sau. Ngài thân chinh đến mở từng cửa phòng, bật điều hòa cho khách. Tôi muốn giúp ngài việc này, nhưng ngài nói để tự ngài làm thì chu đáo hơn.

          Đúng 14h, chúng tôi xuống phòng khách, thì ngài đã đợi sẵn. Cha chánh văn phòng giáo phận Phaolô Nguyễn Văn Hiểu tự tay rót nước mời khách. Chúng tôi  chia sẻ âu lo với sự cố ô nhiễm môi trường biển miền Trung vừa qua và cả những khâm phục của anh em trí thức Hà Nội với sự can đảm, khôn ngoan của đức cha Phaolô và giáo dân giáo phận Vinh. Đức cha Phaolô cảm ơn sự sẻ chia của anh em trí thức, doanh nhân Hà Nội, đồng thời trấn an rằng, các vị đừng lo cho tôi, tôi là giám mục Công giáo nên trước hết Chúa sẽ lo toan gìn giữ rồi nửa triệu giáo dân Vinh cũng chăm lo. Hơn nữa chính quyền cũng quan tâm, săn sóc lắm. Vấn đề hiện nay là làm sao có biển sạch để ngư dân lại ra khơi và kiểm tra sức khỏe cho bà con để họ yên tâm bám biển mưu sinh. Một số dự định trong tương lai được các trí thức trao đổi xin sự ủng hộ của đức cha Phaolô. Đức cha tự tay tặng sách, tặng tượng đức Mẹ Việt Nam, quà đặc sản của Vinh cho từng người và không quên gửi phần cho GS. Chu Hảo, TS. Nguyễn Quang A, GS. Hồ Sĩ Quý, GS. Nguyễn Quang Hưng. Vì công việc bận nên các GS này không đi cùng được.

        Đức cha Phaolô thân chinh đưa chúng tôi ra viếng mộ danh nhân Nguyễn Trường Tộ. Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai nghĩ đạo Công giáo không thắp hương nên không chuẩn bị hương. Tôi vội chạy đi mua mấy nắm. Đức cha bảo mang cả cuốn sách Nguyễn Trường Tộ hôm qua và hôm nay ra. Ngài nói rằng, tiên sinh trước đây mang bao khát vọng và hoài bão nhưng chưa thực hiện được. Bây giờ, nhiều điều đang được triển khai, xin tiên sinh chứng giám. Đức cha cũng xướng kinh để chúng tôi cùng cầu nguyện cho linh hồn Phaolô. Mọi người lần lượt dâng hương trước phần mộ của danh nhân. PGS.TS Trần Thị Băng Thanh, TS Nguyễn Xuân Diện- chuyên gia về Hán Nôm say sưa đọc, ghi câu đối trên mộ phần danh nhân. Phần mộ của danh nhân đơn giản, chỉ có tấm bia nhỏ ghi công tích như cuộc đời của danh nhân. Khuôn viên mộ phần rộng và thoáng.

         Trên đường về, đức cha đưa chúng tôi ghé thăm đại chủng viện Vinh- Thanh. Nơi đây có nhà nguyện mới xây khá đẹp. Đặc biệt nhà nguyện có  chiếc bàn thờ bằng gỗ nguyên khối mà mặt trước chạm nổi bức tranh tuyệt tác “Tiệc ly” của L. Vinci. Nhiều người thích thú chụp ảnh trước bàn thờ độc đáo này. Ngài cũng đưa chúng tôi lên thăm hội trường 600 chỗ ngồi mới khánh thành. Quang cảnh như một nhà hát nho nhỏ.

         Vì đường xa, chúng tôi cảm tạ sự tiếp đón ân cần của Ngài và chia tay để quay về Hà Nội. Mọi người rất vui vì có một chuyến đi lý thú.