Nhân kỷ niệm 104 năm ngày
sinh và 35 năm ngày mất GS. Nguyễn Đổng Chi, ngày 23/3/2019, tại thành
phố Hà Tĩnh, Chi hội Văn nghệ dân gian Hà Tĩnh tổ chức đặt tượng & tọa đàm:
Giáo sư Nguyễn Đổng Chi với văn hóa dân gian.Trước khi diễn ra tọa đàm,Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, thân quyến gia đình GS.
Nguyễn Đổng Chi đã phối hợp với trường THPT Nguyễn Đổng Chi tổ chức lễ khánh thành và làm lễ đặt tượng đài GS.
Nguyễn Đổng Chi.
Từ tháng 9 năm 2018, công trình đúc tượng
GS. Nguyễn Đổng Chi chính thức được tiến hành với khuôn viên phối cảnh rộng 36m2,
được bố trí trang nghiêm, đảm bảo các giá trị lịch sử và thẩm mỹ ngay trong sân
trường THPT Nguyễn Đổng Chi (xã Ích Hậu).
Pho tượng được đúc bằng chất liệu đồng
nguyên chất, nặng 180kg, cao 1,08m; phần bệ tượng có hai cấp được ốp đá hoa
cương với hai màu đỏ và xám hoa cà. Công trình có tổng mức đầu tư gần 300 triệu
đồng, được vận động theo hình thức xã hội hóa. Công trình đúc tượng hoàn thành,
không chỉ vinh danh tên tuổi và những đóng góp của GS Nguyễn Đổng Chi đối với
nền văn hóa nước nhà nói chung và quê hương Hà Tĩnh nói riêng mà còn hoàn thành
nguyện vọng của các thế hệ cán bộ, giáo viên, công nhân viên, học sinh và phụ
huynh trường THPT Nguyễn Đổng Chi. Từ sự khởi phát ý tưởng và hỗ trợ của nhà sử
học Dương Trung Quốc - Tổng Thư ký Hội khoa học lịch sử Việt Nam và chương
trình “Giọt đồng dựng tượng danh nhân” của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; sự
đồng thuận, hỗ trợ tích cực về tinh thần và cả vật chất của thân nhân gia đình
cố giáo sư.TMT trân trọng giới thiệu diễn văn và bài thơ của ông Nguyễn Đức
Hạnh – Hiệu trưởng trường PTTH Nguyễn Đổng Chi
DIỄN VĂN BUỔI LỄ KHÁNH THÀNH
TƯỢNG ĐÀI GIÁO SƯ NGUYỄN ĐỔNG CHI
Kính thưa các quý vị đại biểu, các vị khách quý !
Thưa các thầy cô giáo và các em học sinh thân mến!
Quê hương Ích Hậu, Lộc Hà là một vùng địa
linh nhân kiệt có truyền thống nhân văn, khoa bảng lâu đời. Vùng đất này đã sản
sinh ra nhiều danh nhân nổi tiếng như Tam nguyên Hoàng giáp, Tể tướng
Nguyễn Văn Giai là công thần “khai quốc” thời Lê Trung Hưng, nổi tiếng chính
trực và biết giữ nghiêm pháp luật triều đình, có công bình định nhà Mạc đồng
thời cũng là một nhà thơ thời Lê -Trịnh. Đông các hiệu thư Trần Đức Mậu trông coi nền văn hóa giáo dục quốc gia
thời Lê Thánh Tông thế kỷ XV. Ông cũng chính là người đã khai sinh ra
dòng họ Nguyễn với 3 chi phái lớn Đông Thượng - Ích Hậu, Thanh Lương - Phù Lưu thuộc
huyện Lộc Hà và Xa Lang - Sơn Tân huyện Hương Sơn. Ở chi phái Ích Hậu có chi hệ
Nguyễn Đức Lục Chi nổi tiếng về văn tài, học thuật, về truyền thống yêu nước làm rạng danh đất Hồng Lam. Trong đó có Giáo sư, nhà văn hóa học Nguyễn Đổng Chi, một học giả
- nhà văn lớn đã có những đóng góp đặc biệt xuất sắc cho nền văn học nghệ thuật
Việt Nam. Tên tuổi của ông đã gắn liền với sự ra đời của một ngôi trường THPT
trên vùng quê Ích Hậu, Lộc Hà, Hà Tĩnh - Trường THPT Nguyễn Đổng Chi.
Nguyễn
Đổng Chi sinh ngày 06/01/1915, ở làng Đông Thượng xã Ích Hậu, huyện Can Lộc,
tỉnh Hà Tĩnh, nay là Lộc Hà, Hà Tĩnh. Ông đã vĩnh biệt chúng ta ngày
20-7-1984, tính đến nay đã hơn một phần ba thế kỷ. Ông sinh ra trong một
gia đình nhà Nho yêu nước. Ông cụ thân sinh - nhà giáo Nguyễn Hiệt
Chi tức đầu xứ Thuận, là một thành viên nòng cốt của Công ty Liên
Thành và Trường Dục Thanh (Phan Thiết), ngôi trường mà người thanh niên
yêu nước Nguyễn Tất Thành tức Bác Hồ của chúng ta đã từng dạy học trước lúc
xuất dương tìm đường cứu nước. Mẹ là người thuộc dòng họ Hoàng giáp Nguyễn Văn Giai. Chú ruột là Nguyễn Hàng Chi cầm đầu
phong trào chống thuế ở Nghệ Tĩnh bị thực
dân Pháp xử
chém ngày 13/7/1908. Trong gia đình ông còn có Giáo sư, nhà dân tộc học Nguyễn Từ Chi; Bác sĩ Nguyễn Kinh Chi Thứ trưởng Bộ Y tế trong
thời kháng chiến chống Pháp và Đại biểu Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hòa
khóa I-IV, Phó giáo sư, nhà nghiên cứu mỹ thuật cổ Nguyễn Du Chi, Giáo sư văn
học Nguyễn Huệ Chi.
Bản
thân ông sớm có mặt trong cuộc đấu tranh giành độc lập cho Tổ quốc.
Năm 1936, Nguyễn Đổng Chi tham gia phong trào Mặt trận Dân chủ và sau
đó Mặt trận Việt Minh. Tháng 8-1945, ông ở trong bộ phận lãnh đạo
khởi nghĩa, cướp chính quyền huyện Can Lộc. Cuối năm 1946, ông trực
tiếp cầm súng cùng quân dân Thủ đô chống xâm lược Pháp ở phía Nam Hà
Nội. Lúc đã xấp xỉ tuổi 60 tuy sức đã giảm ông vẫn tự nguyện cùng
đoàn cán bộ của Phủ Thủ tướng đi điều tra biên giới Trung - Việt và
Lào - Việt trong suốt 18 tháng trời.
Về học
thuật, Nguyễn Đổng Chi là tấm gương khổ công tự học suốt đời, đáng
được các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau noi theo. Do gia đình ông có mối
thâm thù với chế độ thực dân nên bị chính quyền thực dân thường xuyên gây
khó dễ, hoàn cảnh kinh tế rất khó khăn, vì vậy Nguyễn Đổng Chi mới
chỉ học hết năm thứ ba bậc Trung học tại một trường tư thục ở Vinh.
Không chịu rơi vào bi kịch học hành dang dở, ông tìm đến với hai ông
thầy lớn: sách vở và trường đời. Đang thuộc lứa tuổi chưa đến độ
thành niên, Nguyễn Đổng Chi đã “hạ quyết tâm” không ra khỏi nhà, chuyên
tâm tự học. Thấm nhuần lời dạy của thân phụ Nguyễn Hiệt Chi “Học
hành là phải nhìn lên, ăn mặc phải nhìn xuống” một minh triết về giáo
dục rất bình dị, gần gũi với cuộc sống lam lũ bần hàn của quê hương đồng chua
nước mặn, đã rèn giũa nên những phẩm chất đáng quý để Nguyễn Đổng Chi bằng con
đường trải nghiệm lăn lộn chốn trường đời, tự học và học thật ông đã trở thành
một học giả-nhà văn nổi tiếng.
Trong hơn
50 năm miệt mài cần mẫn lao động nghệ thuật, Nguyễn Đổng Chi đã để lại cho
đời một di sản đồ sộ với 85 đầu sách là công trình cá nhân, hoặc do ông
chủ biên, hoặc viết chung với người khác; 41 bài báo khoa học, tổng
cộng có tới vài chục ngàn trang in. Số bản thảo đã hoàn thành hoặc
cơ bản đã hoàn thành chưa in (12 cuốn) cũng không dưới mười ngàn trang
in. Với những đóng góp to lớn đối với nền VHNT, Nguyễn Đổng Chi đã vinh dự được
nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật đợt 1 năm 1996.
Kính thưa quý vị đại biểu, các vị khách quý
Thưa các thầy cô giáo cùng các em học sinh thân mến
Nhằm vinh danh tên tuổi
và những đóng góp lớn của Giáo sư Nguyễn Đổng Chi đối với nền văn hóa nước nhà
nói chung và quê hương Hà Tĩnh nói riêng, ngày 22/6/2002, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã
ra Quyết định số 5328, thành lập trường THPT BC Nguyễn Đổng Chi. Năm 2008,
trường chuyển từ bán công sang công lập với tên gọi trường THPT Nguyễn Đổng
Chi. Năm 2015, thực hiện Đề án sáp nhập các trường THCS trên địa bàn huyện Lộc
Hà, trường phải chuyển sang vị trí mới với rất nhiều khó khăn thách thức. Nhưng
được sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của ngành, sự quan tâm đầu tư của tỉnh và
huyện sau 3 năm chuyển đổi vị trí CSVC nhà trường từng bước được hoàn thiện,
nâng cấp theo hướng chuẩn quốc gia. Đội ngũ CBGV-CNV nhà trường đồng tâm nhất
trí xây dựng trường ngày một phát triển đáp ứng tốt nhu cầu học tập của học
sinh, là một địa chỉ đáng tin cậy để phụ huynh học sinh gửi trọn niềm tin cho
con em được học tập, rèn luyện để từng bước trưởng thành.
Nhằm khắc ghi công lao
của một danh nhân văn hóa trường vinh dự được mang tên, các thế hệ cán bộ, giáo
viên, phụ huynh, học sinh nhà trường cũng như gia đình và cựu học sinh của Giáo
sư Nguyễn Đổng Chi luôn trăn trở được xây dựng một công trình tưởng niệm người
con ưu tú của quê hương ngay trên ngôi trường mang tên ông. Đầu năm 2018, Nhà
sử học Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội khoa học lịch sử Việt Nam, Đại biểu
Quốc hội tỉnh Đồng Nai, là học trò cũ của Giáo sư Nguyễn Đổng Chi đã khởi phát
ý tưởng dựng tượng Giáo sư Nguyễn Đổng Chi. Vận dụng chương trình "Giọt đồng
dựng tượng danh nhân” của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, nhà sử học Dương
Trung Quốc đã đúc pho tượng Giáo sư Nguyễn Đổng Chi lần thứ nhất. Nhưng sau khi
nghiệm thu, pho tượng này chưa tương xứng về quy mô, tầm thế nên nhà trường,
gia đình Giáo sư Huệ Chi và các cựu học sinh của Giáo sư Nguyễn Đổng Chi đã quyết
định làm lại lần thứ 2. Với tiêu chí nâng quy mô, tầm vóc tương ứng với phối
cảnh không gian kiến trúc của nhà trường, pho tượng lần 2 được đúc bằng 180kg
đồng nguyên chất, chiều cao 1,08m. Tượng được Nhà điêu khắc Phạm Bá Đua tạo mẫu Công ty TNHH thủ công mỹ nghệ Thượng
Đồng-Hà Nội, một cơ sở đúc tượng nổi tiếng của Việt Nam thi công.
Để hoàn thành công trình, nhà trường và gia đình Giáo sư Huệ Chi đã có rất
nhiều lần khảo sát vị trí, xác định quy mô tượng đài. Được sự tham vấn của Công ty TNHH thủ công mỹ nghệ Thượng Đồng,
nhà trường đã xây dựng bệ tượng với phần trên mỗi cạnh 6m, tổng diện tích 36m2,
chiều dài tam cấp ngoài cùng là 7,2m. Chiều cao tổng thể tính từ nền đất lên
đỉnh đầu tượng là 3,45m. Phần bệ tượng được ốp bằng đá hoa cương với 2 màu đỏ
và xám hoa cà. Với quan điểm “tác nhất thời, lưu bách tuế”, công
trình được thi công bằng những chất liệu đảm bảo độ bền vững, mang tính thẩm mỹ
cao, tương xứng với tầm vóc của danh nhân, vừa hết sức chân thực để các thế hệ
giáo viên, phụ huynh học sinh chiêm ngưỡng được thần thái của Giáo sư Nguyễn
Đổng Chi như lúc sinh thời. Tổng kinh phí dự toán gần 300 triệu đồng bao gồm
tiền xây dựng công trình và tổ chức các công việc, các sự kiện có liên quan. Số
tiền này được vận động xã hội hóa 100% từ các tổ chức, cá nhân, từ CBGV, CMHS
của nhà trường.
Kính thưa quý vị đại biểu, các vị khách quý
Thưa các thầy cô giáo cùng các em học sinh thân mến
Với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ
người trồng cây”, với tấm lòng hiếu kính, tri ân các bậc tiền nhân, nhà
trường, gia đình và cựu học trò của Giáo sư Nguyễn Đổng Chi đã cùng nhau chung
tay, góp sức xây dựng nên một công trình văn hóa tương xứng với tầm vóc danh
nhân trường vinh dự được mang tên. Việc xây dựng tượng đài trang nghiêm ở ngôi
trường này là một việc làm cần thiết, gắn liền tình cảm thiêng liêng đối với
tiền nhân. Lưu giữ những giá trị cốt lõi để ngọn lửa truyền thống của quê hương
luôn bùng cháy trong trái tim, hun đúc nên nhiệt tình, lòng yêu đời, khát vọng
được sống, được thể hiện mình một cách tích cực trong bối cảnh đất nước, quê
hương đang ngày một hội nhập sâu rộng với thế giới là bổn phận và trách nhiệm
của mỗi cán bộ, giáo viên và các thế hệ học sinh hôm nay và mai sau.
Các thế hệ thầy trò nhà trường sẽ mãi mãi ghi nhớ tấm
lòng hảo tâm của tất cả các tập thể và cá nhân đã ủng hộ nhà trường về tinh
thần và vật chất để xây dựng nên tượng đài Giáo sư Nguyễn Đổng Chi. Trong ngày
Lễ Khánh thành vui tươi, trang trọng và thiêng liêng này, thay mặt cho tập thể
sư phạm và toàn thể học sinh nhà trường tôi xin kính cảm ơn các nhà hảo tâm,
kính cảm ơn tất cả quý vị đại biểu, các vị khách quý đã về dự lễ. Kính chúc tất
cả quý vị luôn an lành, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống. Xin trân trọng
cảm ơn!
Kính thưa quý vị đại biểu, các vị khách quý
Thưa các thầy cô giáo cùng các em học sinh thân mến
Vinh dự
tôi - Nguyễn Đức Hạnh - là hậu duệ của quan Đông các hiệu thư Trần Đức Mậu,
người khai sinh ra dòng họ Nguyễn Đức ở các xã Ích Hậu, Phù Lưu huyện Lộc Hà và
Sơn Tân, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Xét theo phả hệ tôi ở đời thứ 18, cùng đời
với Giáo sư Huệ Chi, con trai của cố Giáo sư Nguyễn Đổng Chi. Trong buổi lễ thiêng
liêng và trang trọng này tôi xin phép đọc tặng tất cả quý vị đại biểu và các vị
khách quý bài thơ “Lời đồng vọng” tôi viết ngày 15/10/2018 để tưởng nhớ và tri ân
Giáo sư Nguyễn Đổng Chi
LỜI ĐỒNG VỌNG
Tưởng nhớ Giáo sư Nguyễn Đổng Chi
Xứ địa linh sản sinh bao nhân kiệt
Đền Cả uy nghi soi bóng trăng ngần
Quả dưa gang đậm đà tình quê Hậu
Đất chua phèn nuôi lớn những danh
nhân
“Học hành phải nhìn lên, ăn mặc thời ngó xuống”
Thuộc nằm
lòng từ thuở trong nôi
Lời minh
triết rút ra từ đồng ruộng
Giúp cháu con
ngẩng mặt với đời
“Người
bạn nhỏ”... hồn nuôi chí lớn
Tóc trái đào
nghiền sách chốn thư trai
“Chí
quả quyết” giữa “Một nhà tan hợp”
Lòng “Yêu
đời” mộng ước hướng tương lai
“Túp
lều nát” “Trần Ai” đầy thương xót
Phận dân đen quằn
qoại dưới gông cùm
Lũ chúa đất,
lũ thực dân cướp nước
Lời đau
thương còn vọng mãi ngàn năm
Chân không
mỏi tìm đường lên xứ lạ
Sốt rét rừng
thấm thía “Mọi Kon Tum”
Tìm nguồn cội
trong thú vui điền dã
Điệu ca trù
nồng thắm yêu thương
Bao gánh nặng
áo cơm đời văn sỹ
Bao bể dâu
bấn loạn chốn trần ai
Bao day dứt
tâm hồn dồn nén lại
Thành “kho
tàng” văn học gửi tương lai
Nay ông đã
bay về miền “cổ tích”
Cánh phượng
hoàng ngút ngát phía trời xa
Cứ mỗi độ “Cây
khế” gieo quả ngọt
Túi ba gang
hậu thế nhận quà
Tên ông đã
thành tên đường, tên phố
Thành tên
trường rạng rỡ những miền quê
Thành tượng
đài trong lòng người ái mộ
Đất mẹ yêu
thương đón ông về
Lộc Hà, đêm 15/10/2018
Nguyễn Đức Hạnh
* Những chữ in đậm
trong ngoặc kép là tên tác phẩm và bút danh của Nguyễn Đổng Chi.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét