HÀ VĂN THÙY
Nguồn gốc và quá trình
hình thành dân cư phương Đông là bí ẩn lớn nhất của lịch sử nhân loại hiện đại.
Từ đầu thế kỷ XXI xuất hiện nhiều giả thuyết như chuyến tàu nhanh, tàu chậm của
người Đài Loan tới các đảo Đông Nam Á; ra khỏi Sundaland … Nhưng với thời gian,
nhiều giả thuyết từng chấn động một thời bị thực tế bác bỏ.Tuy nhiên vì tầm
quan trọng của chủ đề, các cuộc khảo cứu vẫn tiếp diễn và những giả thuyết mới
ra đời.
Ngày 6.7.2018 tạp chí Science đăng bài Người tiền sử ở Đông Nam Á
của Hugh McColl và 65 tác giả*, trong đó có bốn người Việt: Nguyễn
Thị Mai Hương, Trần Thị Minh, Trương Hữu Nghĩa, Nguyễn Giang Hải. Hấp dẫn bởi
tuyên bố: “Kết quả của chúng tôi giúp giải quyết một trong những tranh cãi lâu
dài về thời tiền sử Đông Nam Á.” Chúng tôi đã đọc và có một số ý kiến:
Để tìm hiểu người tiền sử
Đông Nam Á, nhóm nghiên cứu đã chọn và giải trình tự DNA 26 bộ gen người Đông
Nam Á sống vào thời gian 8000 năm trở về trước. Đó là cách tiếp cận tiến bộ nhất.
Bởi lẽ, bộ gen của người Đông Nam Á hiện đại là một cái hồ lớn vô cùng đa dạng.
Nhiều công trình di truyền học đã chìm trong đó vì hai lẽ: do có quá nhiều sắc
tộc và ngôn ngữ khác nhau nên muốn khảo cứu cần phải sưu tập lượng DNA quá lớn,
làm hao tốn nhiều thời gian và công sức. Mặt khác, việc giải mã kết quả thu được
cũng không dễ dàng, dẫn tới kết luận thiếu chính xác. Chọn DNA cổ, công việc phải
làm sẽ ít hơn và nhất là kết quả sẽ chính xác hơn. Sau quá trình làm việc
nghiêm túc, xây dựng nhiều sơ đồ và bảng thống kê, các tác giả đưa tới kết luận:
“Dân số Đông Nam Á ngày nay có nguồn gốc từ ít nhất bốn quần thể cổ đại
(Hình 4). Lớp lâu đời nhất bao gồm người Hòa Bình đại lục (nhóm 1), người có
chung tổ tiên với amannge của Andaman ngày nay, Jehai của Malaysia và Ikawazu
Jōmon của Nhật Bản. Phù hợp với giả thuyết hai lớp trong lục địa Đông Nam Á,
chúng tôi quan sát thấy sự thay đổi của tổ tiên khoảng 4000 năm trước đây, hỗ
trợ việc mở rộng nhân khẩu học từ Đông Á sang Đông Nam Á trong quá trình chuyển
đổi thời kỳ đồ đá mới. Tuy nhiên, mặc dù những thay đổi trong cấu trúc di truyền
trùng với quá trình chuyển đổi này, bằng chứng về sự pha trộn chỉ ra rằng việc
di chuyển từ Đông Á không chỉ đơn giản
là thay thế những người cư ngụ trước đó. Ngoài ra, những người nông dân thời
kỳ đồ đá mới có chung tổ tiên với các bộ
lạc rừng núi nói tiếng Austroasiatic ngày nay, phù hợp với các giả thuyết về
việc mở rộng nông dân Austroasiatic sớm (20). Khoảng 2000 năm trước đây, các cá
nhân Đông Nam Á đã mang thêm các thành phần tổ tiên Đông Á vắng mặt trong các mẫu
thời đồ đá mới, giống như các quần thể ngày nay. Một thành phần có khả năng đại
diện cho việc giới thiệu các ngôn ngữ Kradai tổ tiên trong đất liền Đông Nam Á
(11) và một thành phần khác của Austronesian vào các đảo Đông Nam Á đến
Indonesia cách đây 2100 năm và Philippines cách đây 1800 năm. Bằng chứng được
mô tả ở đây ủng hộ một mô hình phức tạp bao gồm một quá trình chuyển đổi nhân
khẩu học trong đó người Hòa Bình gốc ban
đầu kết hợp với nhiều làn sóng di cư Đông Á liên quan đến những người nói ngôn
ngữ Austroasiatic, Kradai và Austronesian.”
Theo kết luận trên thì
người Hòa Bình là dân số lâu đời nhất. Sau đó là ba thành phần bổ sung trong
các thời gian khác nhau: người nông dân Đông Á, người nói ngôn ngữ Tai-kadai và
cuối cùng là người nói ngôn ngữ Austronesian.
Một kết luận như vậy có
thể phản ánh thực trạng bộ gen của dân cư Đông Nam Á hiện nay, tuy nhiên cho rằng
nó “giúp giải quyết một trong những tranh
cãi lâu dài về thời tiền sử Đông Nam Á” có thể còn hơi sớm. Bởi lẽ nó không
cho biết bốn quần thể cổ đại có nguồn gốc từ đâu, có quan hệ với nhau ra
sao và xuất hiện vào thời điểm nào? Nó cũng không cho thấy nguồn gốc cũng như
thời điểm ra đời cua người nông dân Đông Á Thời kỳ Đồ đá mới .Do
vậy, kết luận trên chỉ có giá trị của một tài liệu di truyền học,
không
giúp cho việc viết trang sử về quá trình hình thành dân cư Đông Nam Á.
Chúng tôi cho rằng, trong tình hình khảo cứu hiện nay thì công bố của các tác
giả bài viết đến gần hơn với sự thật về
dân cư thời tiền sử Đông Nam Á.
Từ nghiên cứu của chính mình,
chúng tôi xin được góp ý:
Trước hết cần một sự
chính danh về thuật ngữ “người Hòa Bình”. Ở đây dùng thuật ngữ “người Hòa Bình”
là không phù hợp, bởi lẽ, người Hòa Bình chỉ xuất hiện 22.000 năm trước. Trong
khi con người có mặt ở Đông Nam Á sớm hơn, từ 70.000 năm cách nay. Theo các nhà
nhân học Việt Nam, chúng tôi đề nghị gọi người Thời Đồ đá ở Việt Nam là người
Việt cổ. Người Thời Kim khí là người Việt hiện đại.
Một câu hỏi cần được trả
lời: người Việt cổ từ đâu ra? Những báo cáo di truyền học đầu thế kỷ XXI (J.Y.
Chu et al. 1998; Stephen Oppenheimer,2004)1,2kết hợp tài liệu nhân học ở Việt
Nam (Nguyễn Đình Khoa, 1983) đã cho biết, 70.000 năm trước, hai đại chủng
Australoid và Mongoloid từ châu Phi theo ven biển Ấn Độ tới Việt Nam.Tại đây họ
gặp gỡ hòa huyết sinh ra bốn chủng người Việt cổ Indonesian,
Melanesian, Vedoid và Negritoid.Trong đó, người Indonesian là đa số, giữ vai
trò chủ đạo về xã hội và ngôn ngữ.Trong khi đa số dân di cư quần tụ ở miền
Trung thì có những nhóm Mongoloid đi lên vùng băng giá nay thuộc Tây Bắc Việt
Nam và sống biệt lập ở đấy. Nhờ điều kiện sống thuân lợi, nhân số tại Việt Nam
tăng lên. 50.000 năm trước người từ Việt đi ra làm nên lớp dân cư đầu tiên trên
các đảo Đông Nam Á. Đi về phía Tây, người Việt cổ chiếm lĩnh Ấn Độ, trở thành
dân cư bản địa Dravidian. 40.000 năm trước, do thời tiết được cải thiện, người
Việt cổ đi lên khai phá Hoa lục. Cũng thời điểm này, nhóm người Mongoloid ở Tây
Bắc Việt Namtheo hành lang phía Tây đi lên đất Mông Cổ (Stephen Oppenheimer,
2004). Ban đầu họ săn bắt-hái lượm trên băng giá. Sau Thời Băng Hà, họ thuần
hóa gia súc và sống du mục ở bờ Bắc Hoàng Hà. Do giữ được nguồn gen thuần chủng,
họ được gọi là người Mông Cổ phương Bắc (North Mongoloid).
Khảo sát 35 sọ Thời Đồ đá
và 35 sọ Thời Kim khí tìm được ở Việt Nam cho thấy: “Thời đại Đá mới, dân cư
trên lãnh thổ Việt Nam thuộc hai đại chủng Australoid và Mongoloid cùng với các
loại hình hỗn chủng giữa chúng cộng cư với nhau, gồm bốn chủng Indonesien,
Melanesien, Vedoid và Negritoid, đều thuộc loại hình Australoid, trong đó
Indonesien và Melanesien là hai thành phần chủ yếu.” “Sang Thời đại đồng sắt,
người Mongoloid đã là thành phần chủ thể trong khối cư dân ở Việt Nam, người
Australoid mất dần trên đất nước này, hoặc
do thiên cư, hoặc do đồng hóa.” (Nguyễn Đình Khoa, 1983, trang 106 )
Trên Hoa lục tìm được di
cốt người Việt Australoid tại Điền Nguyên Động Chu Khẩu Điếm 40.000 năm trước
(4). Người Điền Nguyên được coi là tổ tiên của dân cư Đông Á.Tại Động Người
Tiên tỉnh Giang Tây 20.000 năm trước người Việt cổ chế tác công cụ gốm đầu tiên
và 12.400 năm trướcthuần hóa cây lúa nước (5). Có thể đoán rằng, từ đây,người
Việt cổ di cư tới Nhật Bảncùng với đồ gốm, làm nên văn hóa Jomon. Người Việt
đưa giống lúa, giống kê, giống gà, giống chó lên phát triển nông nghiếp ở lưu vực
Dương Tử và Hoàng Hà. Trên cao nguyên Hoàng Thổ, do khí hậu khô, cây lúa không
sống được, nên kê thành cây trồng chủ lực.7000 năm trước, người Việt xây dựng
văn hóa trồng kê Ngưỡng Thiều. Thời gian này, ở bờ Bắc, người Mông Cổ du mục hoạt
động mạnh, tăng cường việc tiếp xúc trao đổi với người Việt ở bờ Nam. Kết quả
là dòng con lai Mông – Việt ra đời, mang mã di truyền Mongoloid phương Nam. Người
Mongoloid phương Nam tăng nhân số, trở thành chủ thể của lưu vực Hoàng Hà.
Năm 2698 TCN người Mông Cổ
xâm chiếm miền Trung lưu vực Hoàng Hà, lập nhà nước Hoàng Đế. Do áp lực của cuộc
xâm lăng, người Mongoloid phương Nam lưu vực Hoàng Hà bắt đầu di tản về Việt
Nam và Đông Nam Á. Người di cư mang nguồn gen Mongoloid chuyển hóa di truyền
dân cư Việt Nam và Đông Nam Á từ Australoid sang Mongoloid phương Nam. Cụ thể
hơn là: người Indonesian chuyển thành chủng Mongoloid phương Nam điển hình;
người Melanesian chuyển thành dạng
Indonesian hiện đại của chủng Mongoloid phương Nam(Nguyễn Đình Khoa,
1983). Do những cuộc xâm lấn của các tộc “địch”, “rợ” phía Bắc từ cuối thời
Chu, nhiều đợt di cư của dân cư lưu vực Hoàng Hà xuống phía Namsuốt nửa sau
thiên niên kỷ III TCN.Khảo cổ học cho thấy, tới 4000 BP công việc Mongoloid
hóa dân cư Đông Nam Á hoàn thành, đại đa số dân cư Việt Nam và Đông Nam
Á chuyển sang mã di truyền Mongoloid phương Nam.
Khảo cứu của chúng tôi
góp phần soi sáng cho công trình củaHugh McColl và đồng nghiệp:
1.Trên đất Việt Nam,
70.000 năm trước, hai đại chủng Mongoloid và Australoid từ châu Phi tới, hòa
huyết cho ra bốn chủng người Indonesian, Melanesian, Vedoid và Negritoid,
do người Indonesian đa số lãnh đạo về xã hội và ngôn ngữ. Trong khi dùng chung
ngôn ngữ mẹlà tiếng Indonesian (Lạc Việt), nay được gọi là ngôn ngữ Nam Á
(Austroasiatic) thì các cộng đồng còn lại có tiếng nói riêng của mình. Bốn chủng
người này lan tỏa làm nên dân cư lâu đời nhất trên đất Đông Nam Á: người
Indonesian nói ngôn ngữ Astroasiatic, người Melanesian nói tiếng Astronesian,
người Negritos nói ngôn ngữ Papuan. Khoảng 38.000 năm trước, người Việt cổ đã
chiếm 60% nhân số thế giới. (6)
2. Người nông dân trồng
kê, lúa Đông Á chủng Mongoloid phương Nam được sinh ra khoảng 7000 năm trước tại
văn hóa Ngưỡng Thiều trung lưu Hoàng Hà, là con lai của người Việt cổ
Australoid và người Mông Cổ (cũng từ Việt Nam lên). Do áp lực xâm lấn của dân
Mông Cổ phía Bắc, người nông dân Mongoloid phương Nam trở về quê hương cũ của
mình là Việt Nam, làm nên lớp dân cư được gọi là người Việt hiên đại khoảng
4000 năm cách nay.Đây không phải cuộc thay thế dân cư mà là chuyển hóa di truyền
lâu dài nên chỉ số đa dạng sinh học của người Việt Nam cao hơn Đông Á.
3. Cộng đồng H’mông-Miên
có thể được hình thành từ hai nguồn:a. Là hậu duệ của người Mongoloid 40.000
năm trước trên đường đi lên phía Bắc đã dừng lại định cư ở phía Tây Trung Quốc.
Sau này, do áp lực của chiến tranh đã di tản về Đông Nam Á.b.Là những bộ lạc
Mông Cổ từng vượt Hoàng Hà vào Trung Nguyên sau đó bị dân “Địch”, “Rợ” xua đuổi
chạy xuống phía Nam.
4. Người
Negritos Đông Nam Á cũng có thể được hình thành từ hai nguồn: a.Là hậu duệ của
chủng da đen Negritoid được sinh ra trên đất Việt Nam70.000 năm trước rồi lan tỏa
sang Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines. b. Là hậu duệ của dòng di cư từ châu Phi
70.000 năm trước. Trên đường tới Úc, một số nhóm Australoid dừng lại trên các
hòn đảo Đông Nam Á. Do sống cô lập và giao phối cận huyết lâu dài đã trở lại dạng
Negritos.
5.Người Tai-Kadai là hậu
duệ của người Việt cổ Australoid đi lên Hoa lục từ 40.000 năm trước. Do sống
tương đối cô lập ở vùng rừng núi phía Tây, bị gọi là “Tây nhung,”họ giữ bộ gen
và tiếng nói gần hơn với tổ tiên. Do chiến tranh, họ trở về Việt Nam thành sắc
dân Tày –Thái. Trở về Thái Lan, Lào, Mianmar, họ hòa huyết với người Việt bản địa
đồng thời tiếp thu văn hóa Ân Độ, trở thành dân Lào, Thái, Mianmar hiện nay.
6. Người nông dân Đông Á
(người Hán) chủng Mongoloid phương Nam, chủ thể của dòng di cư về Đông Nam Á,
là hậu duệ non trẻ của người Việt trên Hoa lục nên có chỉ số đa dạng sinh học
thấp. Do vậy họ không làm nên đa dạng di truyền cho dân cư Đông Nam Á. Đa dạng
di truyền của dân cư Đông Nam Á là đặc tính bản địa của người Australoid .
7. Do lịch sử hình thành
như vậy nên người Việt cổ là chủ thể của dân cư phương Đông, tiếng Việt Nam là
mẹ của các ngữ phương Đông (L’annamite mere des langues – H. Frey, 1892)). Ngôn
ngữ Trung Hoa là tiếng Việt được nói theo cách nói (parlance) và giọng nói Mông
Cổ.
Kết
luận:
Dân cư Đông Nam Á là kết
quả của cuộc hòa trộn gen phức tạp giữa con cháu của hai đại chủng Australoid
và Mongoloid từ châu Phi di cư tới Việt Nam 70.000 năm trước trong suốt quá
trình lịch sử.Từ việc giải trình tự DNA người Đông Nam Á cổ cũng như người đang
sống cho thấy, Việt Nam là nơi phát tích của dân cư châu Á. Sự đa dạng về di
truyền và ngôn ngữ của người Đông Nam Á là sự chuyển hóa nội sinh, không có tác
động của yếu tố bên ngoài.
Sài Gòn, khai bút Xuân 2019.
*Hugh McColl et al.The prehistoric peopling of Southeast Asia.Science6
July 2018. http://www.himalayanlanguages.org/files/driem/pdfs/2018e.pdf
Tài liệu tham khảo:
1. J.Y Chu et al.Genetic relationship of populations in Chinahttps://www.pnas.org/content/95/20/11763.figures-only2.
Stephen oppenheimer.Out of Eden Peopling
of the World*http://www.bradshawfoundation.com/journey/introduction.html3.
Nguyễn Đình Khoa. Nhân chủng học Đông Nam
Á. NXB DH&THCN.H,19834. Sergio Prostak. DNA Analysis Reveals Common Origin of Tianyuan Humans and Native
Americans, Asians. Jan 24,
2013 http://www.sci-news.com/othersciences/anthropology/article00842.html5.Xianrendong
http://archaeology.about.com/od/xterms/qt/Xianrendong.htm6.
Atkinson, Q. D., Gray, R. D. & Drummond, A. J. mtDNA variation predicts
population size in humans and reveals a major Southern Asian chapter in human
prehistory. Mol Biol Evol 25, 468–474 (2008).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét