NÚI CAO, BIỂN SÂU

Ngô Sỹ Thuyết

TMT: TBT Tập Cận Bình, thời gian qua nỗ lực hết sức, trong nước thì thâu tóm quyền lực, đả hổ diệt ruồi, ngoài nước thì ra sức khuếch trương thanh thế, phô diễn sức mạnh, ngỡ mình đã leo được lên đỉnh núi cao. Chẳng cần nói chi đến chuyện Lão Tử xa xưa, ngay lời dạy “Thao quang dưỡng hối” (ẩn mình chờ thời) của Đặng Tiểu Bình cũng đã bị Tập Cận Bình ném vào sọt rác. 

Việt Nam ta thực không hổ danh là “cường quốc thơ”, vậy nên trong những dịp bang giao quốc tế gần đây, các nguyên thủ siêu cường như Mỹ, Trung đều cố “lẩy Kiều” hoặc trích dẫn vài điển cố, thơ phú hòng “ganh vai” với nước ta trong chuyện chữ nghĩa, thật là thú vị!.

Tiếc rằng, trong những dịp này lại chỉ có kẻ “xướng” mà ta không có người “hoạ”, chỉ có “nêu” mà chẳng có “đập”, còn đâu những màn đối đáp trí tuệ như thời Mạc Đĩnh Chi hay Giang Văn Minh đi sứ thuở nào. Mới đây, chúng ta chưa quên “Sen tàn cúc lại nở hoa …” (2000) và “Trời còn để có hôm nay …” (9/2015) thì lại xôn xao vụ TBT họ Tập, người Tàu dẫn thơ Hồ Chí Minh và Vương Bột tại phòng Diên Hồng, trước hàng trăm “đại biểu quốc hội” -  những “tinh hoa trí tuệ” của dân Việt.

Phải thấy ngay rằng, người Mỹ đã chọn những câu Kiều hết sức ý nghĩa và dễ hiểu, đặc biệt đúng và hợp với ngữ cảnh, nhất là thể hiện được những mong muốn chân thành, thực tế, không chút nghi vấn, ngờ vực, chủ và khách đều vui thích, hoan hỉ.

Đến người Tàu (nổi tiếng là thâm nho) thì khác, họ là dân Á Đông thực thụ, việc trích dẫn điển tích, thơ phú được xem là một dịp đấu trí, một cách thể hiện vị thế và sự thách đố trí tuệ, ăn thua thấy rõ. Dĩ nhiên, họ cũng cần phải biết rằng “Cao nhân tất hữu cao nhân trị” (Núi này cao còn có núi khác cao hơn; người này tài còn có người tài hơn), nên một khi chưa đạt tầm “Minh Triết” thì những kẻ hợm hĩnh hoặc láu cá, lố bịch chỉ là những “hoàng đế cởi truồng” mà thôi.

TBT Tập Cận Bình, và các cố vấn của ông ta có thể đọc nhiều, biết nhiều nhưng đã quên hoặc không thể hiểu được những lời dạy của chính cha ông họ - những thánh hiền Trung Hoa, càng không thể hoặc không muốn “hành” theo những lời lẽ cao siêu đó. Trong cuốn Đạo Đức kinh, Lão Tử cho rằng “khiêm cung” là một trong những báu vật của bất cứ người nào. Kẻ muốn làm chủ thiên hạ phải biết hạ mình, ở vị trí càng cao người ta càng phải hạ mình khiêm tốn. Lão tử cho rằng nếu người trên khiêm cung sẽ làm cho lòng muôn dân qui tụ về; cũng như sông biển vì ở chỗ thấp nên nước muôn khe đều đổ xuống. Lão Tử cũng đã chứng minh rằng các bậc vương hầu xưa thường xưng mình là: Cô 孤 (côi cút), Quả 寡 ( bạc đức), Bất cốc 不 穀 (không lành),…

Trong bang giao quốc tế, các nước cũng cần cư xử với nhau không theo cách lớn hay nhỏ mà cần phải tôn trọng nhau, chớ coi việc khiêm cung là “hạ mình, thua thiệt”, nơi chương 61 (ĐĐK), Lão tử cũng đã khuyên: «Đại giả nghi vi hạ.» 大 者 宜 為 下 (với cả hai bên – “Đã là kẻ cả chớ chê hạ mình”). (Xem bài “Nước lớn, nước nhỏ” trên trang Thôn Minh Triết).

Lão tử cũng dạy người trên không nên tranh chấp, như vậy sẽ thoát tranh chấp. Chương 22 (ĐĐK) cũng đã thấy viết: «Phù duy bất tranh, cố thiên hạ mạc năng dữ chi tranh.» 夫 唯 不 爭 故 天 下 莫 能 與 之 爭.

Nếu ta nghịch với người, người sẽ nghịch với ta; nếu ta ưa gây mâu thuẫn, người cũng sẽ ưa gây mâu thuẫn với ta. Bằng nếu ra hòa dịu, thuận xử với người âu người cũng sẽ hòa dịu thuận xử với ta. Đó là một định luật nhân sinh vậy!.

TBT Tập Cận Bình, thời gian qua nỗ lực hết sức, trong nước thì thâu tóm quyền lực, đả hổ diệt ruồi, ngoài nước thì ra sức khuếch trương thanh thế, phô diễn sức mạnh, ngỡ mình đã leo được lên đỉnh núi cao. Chẳng cần nói gì chuyện Lão Tử xa xưa, ngay lời dạy “Thao quang dưỡng hối” (Ẩn mình chờ thời) của Đặng Tiểu Bình cũng đã bị họ Tập ném vào sọt rác. Phải chăng Tập Cận Bình đang “lâng lâng trên đỉnh núi Thái Sơn” nên thấy dường như “thiên hạ” là của riêng mình ?.

Xin nhắc để ông và các quân sư của ông nhớ rằng, mấy nghìn năm trước, Lão tử đã dạy: “Giang hải sở dĩ năng vi bách cốc vương giả, dĩ kỳ thiện hạ chi. Cố năng vi bách cốc vương. Thị dĩ dục thượng dân tất dĩ ngôn hạ chi. Dục tiên dân tất dĩ thân hậu chi. Thị dĩ thánh nhân xử thượng nhi dân bất trọng, xử tiền nhi dân bất hại. Thị dĩ thiên hạ lạc thôi nhi bất yếm, dĩ kỳ bất tranh”. (江 海 所 以 能 為 百 谷 王 者, 以 其 善 下 之, 故 能 為 百 谷 王. 是 以 欲 上 民 必 以 言 下 之. 欲 先 民 必 以 身 后 之. 是 以 聖 人 處 上 而 民 不 重, 處 前 而 民 不 害. 是 以 天 下 樂 推 而 不 厭, 以 其 不 爭). (Chương 66: Hậu kỷ, ĐĐK).

Nghĩa là: Sông biển sở dĩ làm vua trăm hang suối chính vì khéo ở chỗ thấp, vì thế nên làm vua trăm ngàn khe, suối. Bởi vậy, muốn ngồi trên dân, ắt phải lấy lời mà hạ mình; muốn đứng trước dân, ắt phải để thân mình ra sau. Vậy nên, thánh nhân ở trên dân mà dân không thấy nặng, ở trước dân mà dân không thấy hại. Cho nên thiên hạ thích thôi thúc (cổ võ) mà không chán. Vì không tranh, nên thiên hạ không ai tranh với mình.

Vậy nhé, với người Việt, sông biển mới là trọng, Biển Đông mới là quý, ông đừng có mà láu cá, nhập nhèm, chuyện núi cao với biển sâu. Cha ông chúng tôi, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), đã nhắc nhở con cháu rằng:

“Biển Đông vạn dặm giang tay giữ,

  Đất Việt muôn năm vững trị bình”.

Hơn thế nữa, Trạng Trình dường như cũng đã biết rõ được câu chuyện của ngày hôm nay trên Biển Đông, nên cách đây gần 500 năm, Ngài đã viết:   

“Kê Minh Ngọc thụ thiên khuynh bắc,

Ngưu xuất lam điền nhật chính đông.

Nhược đãi ưng lai sư tử thượng,

Tứ phương thiên hạ thái bình phong”.

(Chữ hán:  雞 盟 玉 受 天 傾 北 ,  牛 出 嵐 田 日 正 東 ,  弱 殆 應 來 溮 死 尚 ,  四 方 天 下 太 平 風 ).

Nước Trung Hoa, hơn tỉ dân, chắc chắn không thiếu người tài, người giỏi, nên cũng không khó để có thể hiểu rõ được ngữ nghĩa của những vần thơ trên, những lời Sấm viết ra không phải chỉ để chơi. Thế nào là “ưng lai”, thế nào là “sư tử thượng” chẳng phải là đã rõ lắm rồi sao. Dĩ nhiên, cái kết cục mà nhân loại tiến bộ cũng như nhân dân hai nước Việt – Trung mong muốn đó là “bất tranh” để bốn phương thiên hạ được thái bình, thịnh vượng. Câu nói của người xưa: «Cái gì khiếm khuyết, thì làm cho nên toàn vẹn», há phải là câu nói suông? Vẹn toàn rồi sẽ trở về với Đạo. (Cổ chi sở vị «khúc tắc toàn giả», khởi hư ngôn tai. Thành toàn nhi qui chi. 古 之 所 謂 曲 則 全 者,  豈 虛 言 哉. 誠 全 而 歸 之).

Hãy trả lại Hoàng Sa và những đảo ở Trường Sa cho người Việt Nam, đừng có tranh, đừng có tham./.

----------------

Trò “ngoại giao bốc phét” của Tập 

(Bài đăng trên  trang bongbvt.blogspot.com)

Sông Hồng: Khi Tập Cận Bình đọc diễn văn tại Quốc hội Việt Nam, ông đã trích dẫn những câu thơ của Hồ Chí Minh, Vương Bột và gây ra những tranh luận trái chiều. Tôi dịch vội bài này “The Disturbing Pseudo-Intellectualism of China's Xi Jinping”; The Diplomat; July 17, 2015; David Volodzko để bạn đọc có thêm một góc nhìn khác về con người Tập. (Tác giả David Volodzko lấy MA tại State University of New York. Ông từng làm giảng viên đại học, viết cho rất nhiều tờ báo lớn trên thế giới như South China Morning Post và Washington Monthly. Ông cũng là tác giả của nhiều cuốn sách). 

Đến dự lễ khai mạc Olympic Mùa đông 2014 tại Sochi, Tập Cận Bình trả lời phỏng vấn đài truyền hình Nga. Ông kể về một trong những đam mê của mình là đọc sách: “Đọc đã trở thành một phần của cuộc đời tôi ... Tôi đọc nhiều nhà văn Nga, như là Krylov, Pushkin, Golgol, Lermontov, Turgevev, Dostoevsky, Nekrasov, Chernyshevky , Tolstoy, Chekhov, Sholokhov; có nhiều chương, đoạn tôi còn nhớ rõ”.

Một vài tháng sau, có dịp đọc diễn văn tại Paris, Tập khoe mẽ: “Do đọc Montesquieu, Voltaire, Rousseau, Diderot, Saint-Simon, Fourier and Sartre, mà tôi đã hiểu về sự tiến bộ của tư tưởng thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội như thế nào”. Do đọc nhiều Montaigne, La Fontaine, Molière, Stendhal, Balzac, Hugo, Alexandre Dumas, George Sand, Flaubert, Alexandre Dumas, Maupassant and Romain Rolland mà tôi có một cuộc sống tràn đày ý nghĩa với những niềm vui và nỗi buồn”.

Chưa hết, bốn tháng sau, vào ngày 9 tháng Bảy, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đến thăm Bắc Kinh. Tập đọc diễn văn và kế luận bằng cách trích dẫn một đọan thơ của nhà thơ Mỹ Marianne Moore.

Rõ ràng Tập là một người rất sính chữ nghĩa. Ông có vẻ như am hiểu thi ca hơn cả nhiều người chuyên ngành văn chương. Có lẽ, ông biết những nhà văn Pháp, Nga, Mỹ hơn cả những công dân Pháp, Nga, Mỹ. Tập đã sử dụng những điển tích văn chương một cách nhuần nhuyễn đến mức không thấy có dấu vế của sự phô trương.

Trơ tráo hơn, cách nay chỉ hai tháng, một nghệ sỹ Cuba hóa trang giống hệ Tổng thống Obama, rồi vào một quán rượu ở địa phương, kêu một ly mojito đã gây chấn động dư luận Cuba. Khi Tập đến thăm đảo quốc này, ông cũng vào quán rượu và kêu một ly mojito y trang như vậy. Ông ngồi xuống thưởng thức hương vị mojito và nói chuyện về cuốn tiểu thuyết mà ông ưa thích “Ông Già và Biển Cả” (The Old Man and the Sea).

Nếu bạn gặp Tập tại quán rượu, bạn không biết ông ta là ai. Hẳn bạn bắt gặp cách tiếp cận rất ấm áp và sôi nổi. Đúng. Chẳng thấy vết tích của sự mầu mè điệu bộ ra vẻ thông thái của Tập.

Tại một cuộc hội thảo ở Bắc Kinh vào tháng Mười năm ngoái (2014), Tập bảo “Những tác phẩm nghệ thuật nên như là ánh sáng từ bầu trời xanh, như những ngọn gió mùa xuân tưới mát tâm hồn, sưởi ấm trái tim, gia tăng hương vị, và tẩy rửa sạch những phong cách làm việc không đúng đắn”.

Tôi đã phải đắn đo suy nghĩ. Một người đọc nhiều như Tập hẳn rằng ông ta phải biết đến câu nói nổi tiếng của Chánh Án tòa Thượng thẩm Louis Brandeis: “Ánh sáng mặt trời là phương tiện tốt nhất để tiệt trùng”. Đặc biệt khi Tổng thống Obama đã sử dụng câu nói này đặt tựa cho một bài diễn văn quan trọng của ông vào năm 2009. Cuối cùng tôi vẫn hy vọng đây chỉ là trò thông thái giả. Như dù là trò giả thông thái thì cũng đủ thông minh để hiểu nghệ thuật không thể trao dồi khẩu vị, hay tẩy rửa những phong cách làm việc không đúng đắn”.

Theo một bản báo cáo, Tập kêu gọi “những tác phẩm nghệ thuật phải chỉ cho mọi người biết cái gì đáng được ca ngợi, cái gì nên bị loại bỏ. Nghĩa là những tác phẩm ca ngợi lòng yêu nước, cổ vũ cho những quan điểm chính thống về lịch sử, dân tộc và văn hóa”. Người ta tự hỏi: Lẽ nào Tập mang nghệ thuật ra để nhạo báng sao?

Dưới triều đại của Tập, kiểm duyệt đã được áp dụng nghiêm ngặt bằng nhiều thủ đoạn thì làm sao sinh ra được những tác phẩm nghệ thuật để đời. Hơn nữa, nếu những tác phẩm nghệ thuật không phục vụ cho quan điểm mà Tập cho là đúng thì lập tức bị kiểm duyệt thì làm sao sinh ra thứ nghệ thuật trung thực và sinh động được?

Tập còn thêm rằng mục đích của nghệ thuật là theo đuổi sự thực, tốt, đẹp. Thứ nghệ thuật tốt nhất phải gây được cảm hứng, tẩy rửa những linh hồn, cho phép họ tìm thấy vẻ đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc đời và trong tinh thần.

Nhưng các nghệ sỹ Trung Quốc sẽ làm thế nào để theo đuổi sự thực nếu nạn kiểm duyệt được áp đặt mọi nơi? Làm thế nào để người ta nhận ra vẻ đẹp trong thiên nhiên khi mà mọi ngả tìm kiếm đều bị chặn? Làm thế nào để người ta nhận ra vẻ đẹp trong tâm hồn khi mà những cảm xúc không được phép bộc lộ?

Tập bảo: “Nghệ thuật Trung Quốc sẽ phát triển xa hơn chỉ khi chúng ta bắt mọi thứ ngoại lai phục vụ cho Trung Quốc, mang nghệ thuật Trung Quốc và phương Tây lại gần nhau thông qua con đường hiểu biết.” Trong bài diễn văn đọc tại Paris, ông bình luận rằng “tìm hiểu văn hóa Pháp đã giúp tôi cảm nhận tốt hơn nền văn hóa Trung Hoa và sự uyên bác và phong phú của nền văn minh nhân loại”(?!).

Một nhận định rất đáng được ca ngợi, nhưng tôi không thấy có dấu hiệu nào giữa việc đọc nhiều và sự  hiểu biết sâu sắc về nền văn chương phương Tây trong con người Tập. Nếu như Tập thông thạo nền văn học phưong Tây, hiển nhiên ông phải hiểu rằng đề tài của văn chương không thể bị kiểm duyệt.

Phải rồi! Kiểm duyệt tồn tại ở phương Tây (danh sách những điều cấm kị trong Nhà thờ Công giáo là một thí dụ), nhưng nếu để giúp cho “nghệ thuật phát triển xa hơn” thì kiểm duyệt là một thảm họa. Nếu văn chương chỉ để dậy cho người ta ca ngợi cái gì, loại bỏ cái gì, thì đó không phải là văn học mà là những bài vè ngớ ngẩn.

Tôi muốn tin Tập là một người thành thật khi ông ca ngợi văn chương, nhưng ông ấy có thực sự hiểu điều mà ông đã nói ở Pháp rằng: “tiến bộ của tư tưởng sẽ thúc đầy sự phát triển xã hội như thế nào??”

Tập tuyên bố từng đọc George Bernard Shaw mà trong tác phẩm của ông ở ngay trang đầu có lời đề từ: “Điều kiện đầu tiên bảo đảm sự tiến bộ là loại bỏ kiểm duyệt.”

Hoặc là Tập tu luyện chưa đủ để đạt đến trình độ đó hoặc Tập chẳng hiểu gì cả…

           Sông Hồng 

-------------

* BVB – Đôi lời: "Vậy, Tập là ‘nhà nhiên cứu văn học khả dĩ toàn năng'? Nay lại biết “lấy thơ-văn làm chính trịa” ? Nhưng, cái trò bốc phét, “thông thái dỏm” của Tập rất dễ nhận ra rằng nhiều nơi Tập Cận Bình đưa ra những lời bình rất ...cận thị. Ông “bình” kiểu “cận” thị, khoe mẽ và hợm hĩnh quá!. Ông đọc nhiều, sao ông không nhớ những câu nói của Nhà văn, nhà viết kịch, nhà thơ trữ tình lãng mạn Victor Hugo được xem là một trong những tác gia tiêu biểu nhất thế kỷ 19, nói từ xưa, thế mà hôm nay như đang chỉ thẳng vào mặt ông: “Địa ngục thông minh còn hơn thiên đường ngu ngốc”; hoặc là: “Không có đất nước nào nhỏ bé. Sự vĩ đại của một dân tộc không được quyết định bởi số người…” !?.